طریقه شاذلیه

مؤسس و تاریخچه طریقه شاذلیه

این طریقه به شیخ‌ولی‌الله ابوالحسن شاذلی مغربی رهبر صوفیه اسکندریه مصر برمی‌گردد. نسب ابوالحسن شاذلی با چندین واسطه به امام حسن مجتبی ع برمی‌گردد. ترتیب شجره‌نامه وی بدین صورت است.

علی‌بن‌عبدالله ‌بن‌عبدالجبار (معروف به ابوالحسن شاذلی مغربی) بن‌‌تمیم‌ بن‌هرمز بن‌حاتم بن‌قصی ­بن‌یوسف ­بن‌یوشع ­بن‌ورد بن‌بطّال ‌بن‌احمد بن‌محمد بن‌عیسی ­بن‌محمد بن‌الإمام الحسن السبط­ بن الإمام علی‌بن‌أبی‌طالب (رضی الله عنهم أجمعین).

وی در سال ۵۱۹ هجری در روستای غَماره کشور مغرب به‌دنیا آمد. پس از آنکه به سن رشد رسید، به منطقه شاذله در کشور تونس رفت و سالیان زیادی در آنجا مشغول تحصیل و تعلیم وتهذیب نفس گردید و براین‌اساس، به «شاذلی» معروف شد. وی با اینکه نابینا بود، دروس اسلامی را با این حالت تا مراحل عالی گذراند و چندین مرتبه به حج نیز مشرف شد. در خصوص شخصیت اخلاقی وی، مؤلفان و علما تعریف و تمجید زیادی از او کرده‌اند. ابوالحسن شاذلی در منطقه شاذله، بسیار مورداذیت و آزار قرار می‌گرفت؛ به‌طوری که عرصه بر وی تنگ شد و تصمیم گرفت همراه با تعدادی از مریدانش شاذله را به قصد اسکندریه مصر ترک کند.

برخی بر این باورند که شاذلی از طرف دولت وقت به اسکندریه تبعید شده است. درهرصورت، وقتی وارد اسکندریه شد، مورد استقبال مردم قرار گرفت و به‌خاطر روحیه معنوی و اخلاقی‌اش هرروز به جمع مریدانش افزوده می‌شد، مردم با دیدن کرامات زیاد از شیخ، هرروز ارادتشان به او افزوده می‌شد، وبه مرور زمان صاحب طریق و خرقه گردید.

ابوالحسن شاذلی در سال ۶۵۹ هجری در سفر مکه، در منطقه صحرای عیذاب در مصر در گذشت، و در همان وادی در نزدیکی حمیره (صعید) به خاک سپرده شد، و مزار وی زیارتگاه اهل طریقت شاذلیه گردید و تا به امروز هرروز پیروان این طریقت، این بارگاه را زیارت می‌کنند.

ابوالحسن شاذلی خرقه تصوف را از چند نفر دریافت کرده است، که یکی از آنان، شیخ‌ابوالفتح واسطی الرفاعی است. رفاعی از عبدالسلام‌بن‌مشیش الشریف الحسنی اجازه گرفته است. پس از کسب اجازه و تلبس به خرقه، شاذلی توانست با سیروسلوک و تحمل ریاضت‌ها، خود صاحب خرقه و مؤسس طریقه جدیدی به نام طریقه شاذلیه بشود.

 سند طریقه شاذلیه از چند طریق به علی‌بن‌ابی‌طالب ع می‌رسد. یکی از این سندها به حسن بصری و از آن پس به علی‌بن ابی‌طالب و از علی‌بن ابی‌طالب ع به پیامبر ص می‌رسد. سند دیگر آن نیز پس از چندین واسطه به امام حسن مجتبی ع  و پس از آن، به علی‌بن‌ابی‌طالب ع و به پیامبر اکرم ص ختم می‌شود. [۱]

طریقه شاذلیه بیشتر در کشورهای مصر، الجرایر، تونس، لیبی، سوریه و سودان پیرو دارد. در کشورهای آفریقایی غیرعربی و سودان غربی، به ندرت مردم با این طریقت آشنایی داشته و در بعضی از کشورها از قبیل کامرون، موریتانی و گینه کوناکری، تعداد محدودی از مسلمانان، از هواداران این طریقه هستند، ازآن‌جهت که طریقه شاذلیه در سودان غربی انتشار ندارد و از سویی، در این منطقه دارای برنامه‌ها و مراسم مذهبی و مراکز دینی نیست، در خصوص این طریقه، بحث چندانی قابل‌طرح نیست.

[۱]. السیره المرضیه فی ترجمه مؤسسی طرق الصوفیه، یوسف خطّار محمد، ص ۸۵٫